Chiński owoc mnicha!

Dzień dobry!

Przełom października i listopada to w Chinach czas, kiedy można dostać w aptece świeże owoce mnicha (Siraitia grosvenorii). I teraz zapewne zapytacie - co to jest owoc mnicha i dlaczego sprzedaje się go w aptece? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie poniżej :)

Siraitia grosvenorii - co to za roślina?

Siraitia grosvenorii, nazywana owocem mnicha, owocem Buddy czy owocem długowieczności, jest rośliną z rodziny Dyniowatych (Cucurbitaceae), do której należy między innymi z ogórkiem, dynią, kiwano czy przepęklą (Momordica charantia) i chayote (Sechium edule), o których pisałam na blogu wcześniej. Szczególnie o przepękli wspominam tu z premedytacją, ponieważ synonimem łacińskim naszej dzisiejszej roślinki jest Momordica grosvenorii.

Występuje w południowych Chinach i północnej Tajlandii, w Chinach głównym centrum uprawy jest turystyczne dość miejsce - Guilin. Suszony owoc jest jednak dostępny praktycznie w całych Chinach, mimo to bardzo rzadko można dostać świeży owoc - można go przechowywać jedynie 20 dni od zebrania.

Sama roślina jest pnączem, osiąga 3-5 metrów długości, ma sercowate liście do 20 cm długości, charakterystyczne, nieco inne od znanych nam przedstawicieli swojej rodziny kwiaty, które według mnie są bardziej eleganckie i ozdobne, o żółtej barwie. 

Owoc, czyli to na czym skupimy się dziś, jest okrągły, wielkości mniej więcej kiwi, świezy ma zieloną lub żółtą skórkę, suszony czarno-brązową. Wewnątrz znajdują się dość duże, spłaszczone i grube nasiona oraz gąbczasty miąższ, którego jest stosunkowo niewiele w porównaniu z nasionami.

Właściwości

Właściwie o owocu mnicha miałam pisać już jakiś czas temu, bo suszony owoc trafił w moje ręce już dobry rok temu, jednak jak zwykle temat wisiał dość długo jako wersja robocza, i dopiero zakup świeżych owoców (nawet nie wiecie jak się napaliłam na siew!) popchnęła mnie do napisania czegoś o tym niezwykłym i mało znanym owocu.

Przede wszystkim muszę tu wspomnieć, iż chiński owoc mnicha jest jednym z elementów TCM - Tradicional Chinese Medicine. Ma więc zastosowanie w medycynie chińskiej, stosowany jest w leczeniu kaszlu i problemów z płucami oraz jelitami, a także cukrzycy i otyłości.Ma lekkie właściwości oczyszczające i przeczyszczające, dobrze gasi pragnienie oraz pomaga podczas przegrzania organizmu.

Głównym składnikiem owocu mnicha jest substancja nazywana mogroside, która to jest glikozydem występującym jedynie u przedstawicieli rodziny dyniowatych, w tym w Siraitia grosvenorii najobficiej. Mogroside jest substancją słodszą od sacharozy 250 razy (różne źródła podają od 100 do 400 razy). Do tego owoc zawiera flawonoidy, aminokwasy, melanoidynę oraz olejki eteryczne, dzieki którym suszony owoc pachnie przyprawą do grzańca czy piernika (świeży ma dziwny, niezbyt przyjemny zapach):)

Oczywiście owoc ten ma również przeciwwskazania. Najlepiej skonsultować z się z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie jeśli macie skłonności do przeziębień (owoc mnicha uznawany jest za "zimny" przez TCM), może mieć też negatywne skutki uboczne przy zbyt częstym spożywaniu czy gotowaniu, szczególnie u osób z wrażliwą śledzioną.

Co z tym owocem robić?

Chińczycy przeważnie robią z niego herbatę (罗汉果茶). Do zaparzania używa się zarówno skórki jak i wnętrza owocu. Dobrze jest jednak owoc umyć przed zaparzeniem, a następnie rozkruszyć w rękach. Chińczcy często mieszają owoc mnicha z innymi składnikami, na przykład kwiatami chryzantemy, korzeniem imbiru, jagodami goji, aloesem czy chińskimi daktylami.

Składniki wrzuca się do wody i gotuje aż do uzyskania ciemno żółtego lub brązowego koloru. Nie należy gotować herbaty zbyt długo, jeśli nie trzeba. Jeden owoc mnicha wystarcza na litr herbaty.

Jakie warunki znosi owoc mnicha? Można uprawiać w Polsce?

Odpowiedź brzmi - to zależy, ale będzie ciężko. Roślina ta przede wszystkim należy do roślin ciepłolubnych i wymaga wysokiej temperatury i wilgotności. Najlepszy wzrost osiąga przy temperaturach 22-28 stopni, natomiast po przekroczeniu 34 stopni wzwyż wzrost zamiera, podobnie przy temperaturach poniżej 15 stopni, co w naszym polskim klimacie jest jednak większym problemem niż upał:)

Do tego Siraitia grosvenorii lubi stanowiska półcieniste i cieniste, oraz stanowiska z dużą różnicą temperatur w nocy i dzień. Wystarczy jej natomiast 7-8 godzin światła słonecznego dziennie. Gleba powinna być przepuszczalna, ale wilgotna, nie należy jej przelać.

Wszystkie te czynniki sprawiają, iż uprawa tej rośliny w Polsce może być bardzo trudna lub wręcz niemożliwa. Jeśli jednak, najlepiej byłoby próbować uprawy w szklarni, ponieważ pnącze to wymaga także dość długiego okresu wegetacyjnego, który należy sztucznie przedłużyć, może nawet dogrzewając na jesień i początek zimy.

Dodatkowo przydałoby się zainteresować siewem dość wcześnie, by rośliny miały czas na skiełkowanie przed wsadzeniem do szklarni, prawdopodobnie pod koniec lutego. Niestety nie doszukałam się, jak długi ma ten okres wegetacyjny.

Nasiona przed siewem należy wysterylizować, aby zapobiec pleśnieniu oraz lekko naciąć, by woda mogła dotrzeć do wnętrza.

Dajcie znać jak wam się podobają takie posty około roślinne. Jestem ciekawa czy słyszeliście kiedyś o tym owocu i o jakich jeszcze roślinach z TCM chcielibyście poczytać:)

Źródła i ciekawe linki:

https://en.wikipedia.org/wiki/Siraitia_grosvenorii 
Skład chemiczny: https://www.fda.gov/media/98476/download 
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1875536414600157