Werbena egzotyczna, czyli chiński pieprz górski!

Dzień dobry!

Dziś roślina, która była i jest dla mnie dużą niespodzianką. Pierwszą styczność z owocami tej rośliny miałam w małej uczelnianej knajpce z makaronami. Na stolikach zawsze stoją rozmaite buteleczki z sosami i dodatkami do zupy. I tak natrafiłam na buteleczkę z olejkiem o niesamowitym, cytrynowym zapachu. I tak, to własnie był olejek z pieprzu górskiego!

 

Dopiero po dłuuuuugim czasie dowiedziałam się, że ten chiński pieprz górski, to tak właściwie werbena egzotyczna, czy też czasami nazywana werbeną górską (Litsea cubeba), którą kiedyś wiosną pokazywałam na stronie facebook'owej Dziennika!

Gotowi na więcej?

Kwiaty werbeny egzotycznej wczesną wiosną

O roślinie

 

Werbena egzotyczna (Litsea cubeba) należy do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), do której należy przede wszystkim wawrzyn szlachetny, znany bardziej jako źródło liści laurowych, ale i awokado czy cynamonowce.

 

Naturalnie występuje w Azji, na terenach między innymi Chin, Tajwanu, ale i takich krajów jak Indonezja, Tajlandia czy Malezja. W Chinach występuje w środkowo-południowych prowincjach, gdzie temperatura zimą raczej niezbyt często spada poniżej zera (co oczywiście nie zmienia faktu, że odczuwalna temp. jest zdecydowanie niższa przez wilgotność powietrza).

 

Werbena górska jest krzewem lub drzewem osiągającym maksymalnie 8-10 metrów wysokości. Zazwyczaj jednak rośnie zdecydowanie niższa, a prezentuje się dość niepozornie i przeciętnie na pierwszy rzut oka.

 

Osobnik, który napotkałam wiosną był dość wysoki - około 3-4 metrów jedynie ze względu na to, że rósł wewnątrz innych drzew i walczył o światło. Inny napotkany jesienią był z kolei niski (maksymalnie 1,5m wysokości) i dość ażurowy, raczej słabo rozgałęziony. Kora werbeny jest żółtawozielona ​​gdy jest młoda, z wiekiem nabiera szaro-brązowej barwy. Pędy nagie.

 

 

Liście cienkie, żywozielone o lancetowatym kształcie. Ponoć po potarciu mają przyjemny zapach, jednak ja po próbie na suchych liściach nic nie czułam. Długości od 7 do 11 cm, na szerokość około 1,5-2,5 cm. 

 

Kwiaty pojawiają się wczesną wiosną, na przełomie lutego i marca, jeszcze przed pojawieniem się liści, i chyba tylko dlatego zwracają na siebie uwagę, ponieważ są dość drobne i niepozorne (szczególnie w porównaniu z magnoliami, które kwitną jednocześnie). Kwiaty te jednak po roztarciu mają przyjemny cytrynowy zapach (nieco zbliżony do zapachu trawy cytrynowej), dlatego czasem stosowane są jako herbata.

 

 

 

Kwiaty zebrane są w baldachy składające się od czterech do sześciu kwiatów. Barwy od białego do żółtego, po przekwitnięciu brązowieją. Werbena egzotyczna jest gatunkiem dwupiennym, zatem do zaowocowania potrzebujemy dwóch osobników - męskiego i żeńskiego. 

 

Owoce Litsea cubeba są kuliste i drobne, o średnicy około 5 mm, po dojrzeniu są czarne, stąd też duże podobieństwo do owoców pieprzu. Owoce dojrzewają w okolicach września, choć w tym roku na początku października znalezione przeze mnie owoce wciąż były zielone i niedojrzałe, na szczęście po roztarciu miały przyjemny cytrynowy zapach! 

 

 

Zastosowanie

Tutaj muszę wspomnieć, że bardzo często werbena egzotyczna nazywana jest także May Chang i wiele produktów z tej rośliny figuruje właśnie pod tą nazwą, chociażby "olejek z maychang".

Praktycznie każda część tej rośliny ma jakieś zastosowanie, jednak w większości jest to możliwe lokalnie. Jak już wspomniałam kwiaty bywają suszone i stosowane jako herbata. Każdy element werbeny egzotycznej - liście, kora, kwiaty, owoce czy korzenie zawierają olejki, jednak w róznych stężeniach.

 

Nieodłączny element wyjścia na zupę, choć zdecydowanie stosowany lokalnie :)

 

Według badań głównymi składnikami olejków pozyskanych z łodyg były cytronelol (11,9–20,4%) i cytronelal (7,7–10,0%). Z kolei owoce zawierały te same związki, jednak w wyższych stężeniach, ale w odwrotnej kolejności: cytronelal (44,8–77,2%) i cytronelol (10,9–14,0%). Cytronelal jest substancją występującą również u trawy cytrynowej czy melisy i ma właściwości przeciwgrzybiczne, a także odstarsza owady, cytronelol ma dość zbliżone właściwości, jednak występuje w większej ilości znanych nam roslin, m.in w liściach cytryny czy pomarańczy.

W internecie olejek maychang używany jest w kosmetyce do produkcji perfum czy kremów, ma też zastosowanie w aromaterapii - działa relaksująco i usypiająco.

Znalazłam też ciekawostkę, według której owoce werbeny egzotycznej stosuje się zamiennie z owocami pieprzu kubeba wśród lokalnej ludności Malezji. Nie da się jednak nie zauważyć podobieństwa w nazwie :)

Buteleczka oleju z pieprzu górskiego w sklepie kosztuje  12 yuanów (ok 6zł)

Myślę też, że spokojnie możemy używać olejku z pieprzu górskiego jako substytutu trawy cytrynowej, na przykład w kuchni tajskiej. Uważajcie tylko, żeby używać tego olejku przeznaczonego do spożycia, nie kosmetycznego! 

 

Próbowaliście kiedyś olejku maychang czy oleju z pieprzu górskiego? Dajcie znać w komentarzach co myślicie o tej roślinie i jej zastosowaniu!

Źródła i ciekawe linki:

http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Litsea+cubeba

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10412905.1998.9700927

 http://www.fpcn.net/a/qiaomu/20130926/Litsea_cubeba.html