Dzień dobry!
Będąc w Hong Kongu i zbierając materiały do kolejnych postów udało mi się natrafić wielokrotnie na roślinę, która wzbudziła moje zainteresowanie jeszcze w Polsce, a mianowicie murraję wiechowatą (Murraya paniculata), blisko spokrewnioną z cytrusami. Roślina ta pochodzi właśnie z tych rejonów Azji, więc miałam okazję obserwować ją w jej ojczyźnie;)
Nazwa murraya, jak być może ktoś się domyśla, została nadana tej roślinie by uczcić szwedzkiego botanika i ucznia Linneusza, Johanna Andreasa Murray'a (1740-1791). To właśnie sam Linneusz nadał nazwę Murraya temu rodzajowi.
Natomiast druga część zarówno łacińskiej, jak i polskiej (po przetłumaczeniu oczywiście) nazwy naukowej to paniculata (wiechowata), która odnosi się do kwiatów rosnących w skupiskach zwanych wiechami. Polska nazwa - murraja wiechowata, jest po prostu kalką z łaciny.
Oprócz oficjalnych nazw, funkcjonuje też kilka nieoficjalnych - orange jessamine/jasmine orange (pomarańczowy jaśmin), mock lime (limonkowy jaśminowiec) czy chinese box (chiński bukszpan), co znów bardzo obrazowo przedstawia podstawowe cechy murrai - drobne listki jak u bukszpanu i pachnące, białe kwiaty jak u jaśminowca.
Ciekawostką może być natomiast nazwa chińska - yueju (月橘) - księżycowa mandarynka. Urocze i bardzo chińskie, prawda?:)
Mimo tego, iż murraja jest rośliną ciekawą, ozdobną i dość popularną, nie ma na temat jej historii wiele informacji, nie tylko w internecie, ale i książkach. Przygotowując się do pisania tego postu przejrzałam kilkanaście stron zarówno po angielsku jak i te po chińskiej stronie mocy i nie znalazłam niczego ciekawego oprócz pochodzenia nazwy tego rodzaju.
Można więc przyjąć, że murraja jest dość nowym trendem w szkółkarskiej modzie, co może świadczyć chociażby informacja, iż pierwszy raz zainteresowano się tym gatunkiem w Autralii dopiero w 1963 roku.
Murraja naturalnie występuje w Azji Południowej oraz na północy Australii. Tak więc murraja występuje w Południowych Chinach - prownicjach Hainan, Guangxi, Guangdong, Guizhou oraz Yunnan. Ponoć murraja występuje także w mojej prowincji - Hunan, jednak jak dotąd jeszcze nie spotkałam żadnego krzaczka. Oprócz tego, oczywiście znajdziemy ją na Tajwanie, Hong Kongu i Macau, Birmie, Filipinach, Tajlandii i wszystkich krajach między Chinami a Australią.
W Australii jest niesamowicie popularną roślina uprawną - aż tak, że niemal uznawana jest za roślinę groźną i ekspansywną, ogólnie rzecz biorąc nieporządaną:)
Oprócz Azji murraja uprawiana jest sporadycznie w Afryce, na przykład w Ghanie czy Togo, natomiast większą popularnością cieszy się w południowych Stanach, Meksyku, Panamie i na Hawajach.
Z mojej strony mogę dodać, iż w ciepłej części Azji naprawdę jest to popularna roślina, spotkałam ją zarówno w Singapurze, jak i Hong Kongu czy Hainan'ie.
Murraja wiechowata należy do rodziny rutowatych (Rutaceae), tej samej, do której należą m.in. cytrusy, ale i inne ciekawe rośliny, takie jak pieprzowiec (Zanthoxylum), kazimira jadalna (Casimiroa edulis) czy australijska limonka (Clymenia platypoda). Mimo iż sama murraja cytrusem nie jest, a tylko nieco go przypomina, i tak pozwoliłam sobie wrzucić go do kategorii cytrusy, którą możecie znaleźć w menu głownym strony.
W naturze roślina ta nie osiąga dużych rozmiarów - zazwyczaj ma pokrój małego drzewka lub krzewu, do około 2-5 metrów wysokości, choć chińskie strony podają nawet 12 metrów. Bardzo dobrze znosi cięcie, wiec zazwyczaj spotykane rośliny mają formę ciętą i formowaną, co jest szczególnie popularne w Azji. Świetnie nadaje się także na bonsai.
Kora i starsze gałązki mają szarawo złoty kolor, lekko błyszczący. Młode gałązki oczywiście zielone. Pędy mogą być gładkie lub lekko omszone.
Gatunek ten jest zimozielony, liście rozmieszczone naprzemiennie wzgłuż pędów są osadzone na ogonkach i dość małe, wielkości liści bukszpanu - około 1-1,5 cm długości, jednak w zależności od odmiany mogą być większe, do 2-5 cm, owane, lancetowate lub wąsko eliptyczne, raczej bez ząbkowania na brzegu, lekko skórzaste i błyszczące, zakończone spiczastym wierzchołkiem. Liście zawierają niekiedy olejki eteryczne, dzięki czemu pachną i mają zastosowanie w kuchni i medycynie naturalnej.
Kwiaty pojawiają się na wiechach, które zazwyczaj zawierają mniej niż 10 kwiatów, ale zdarza się i do 50. Kwiaty intensywnie pachnące (również mają wartość użytkową, o której być może kiedyś napiszę coś więcej), o pięciu białych płatkach, długości około 2 cm. Wizualnie bardzo przypominają kwiaty cytrusów. Każdy kwiat zawiera dziesięć pręcików oraz jeden żółty słupek.
Kwitnienie jest nieregularne, o każdej porze roku, młoda murraja z nasiona bardzo szybko może osiągnąć dojrzałość do kwitnienia. Ciekawostką jest także to, iż kwitnienie niekiedy występuje jako odpowiedź na deszczową pogodę. Jednak najczęściej w warunkach naturalnych najłatwiej spotkać kwitnącą murraję zimą i wczesną wiosną.
Owoc owalny, niekiedy nieco ostro zakończony, czerwony lub ciemno-pomarańczowy, przypomina nieco miniaturowego kumkwata. Jest jednak zdecydowanie mniejszy - owoce naszego dzisiejszego bohatera osiągają około 1-1,5 cm długości, natomiast kumkwaty 2-4 cm długości. Skórka owocu zawiera olejki eteryczne, przez co jest aromatyczna ale i gorzka. W tym miejscu muszę się przyznać, iż moje zainteresowanie tym gatunkiem powstało tylko i wyłącznie dzięki zainteresowaniu jej owocami, gdzieś wyczytałam, że są one jadalne. Może i są, ale na pewno nie są smaczne:)
Wewnątrz owocu znajduje się zazwyczaj tylko jedno nasiono, choć zdarzają się i dwa. Nasiono jest dość duże w stosunku do całego owocu - około 5mm średnicy, okrągłe, barwy beżowej, omszone. Bardzo łatwo kiełkuje, dzięki czemu uprawa murraii z nasion jest bardzo łatwa.
Mimo, iż murraja jest rośliną łatwą w uprawie, jakoś nigdy nie udawało mi się długo ją utrzymać przy życiu. Wysiewałam ją dwa razy, udało mi się także zakupić kwitnącą sadzonkę, jeszcze w Polsce. Jest to doskonały przykąłd na to, że nie wszystko mi wychodzi, nawet jak próbuję. Mimo wszystko, przynajmniej wiem, gdzie popełniałam błędy.
Po pierwsze - stanowisko. Powinno być dość jasne, ale nie na bezpośrednim słońcu (typowa azjatycka pogoda), dlatego południowe okno to największy grzech jaki możemy popełnić. Najlepiej więc postawić naszą doniczkę z murrają nieco w głebi pokoju w zasięgu światła. Półcieniste stanowisko również nie jest najgorszym rozwiązaniem. Nalezy jednak dobrze to wszystko przemyśleć i wyśrodkować - bez słońca nie będzie kwiatów, a zbyt duża ilość promieni słoncznych może uszkodzić liście i prowadzić do ich żółknięcia i obumierania.
Zimą naszemu jaśminowi należy się odpoczynek, dlatego zimujemy w temperaturze około 10-15 stopni. Roślina powinna sobie poradzić bez problemu, ale należy temperaturę zmniejszać stopniowo, tak jak działoby się to w naturze. W odpowiednich warunkach jest ona w stanie wytrzymać temperatury nawet do -4 stopni, ale jest to już groźne w dłuższych odcinkach czasu.
Ze względu na uprawę w domu zazwyczaj nie zimuje się tego gatunku, co nie jest w zasadzie wymagane i niezbędne do kwitnienia, choć mimo wszystko zapewne wyjdzie jej lepiej na zdrowie:)
Przesadzamy roślinę według uznania, murraja nie rośnie szybko, wiec możemy co rok czy dwa przesadzić ją do większej doniczki. Ziemia powinna być przepuszczalna i bogata w składniki mineralne, dzięki którym będzie miała siłę do kwitnienia. Nawozimy regularnie w sezonie wiosennym i letnim.
Podlewanie powinno być umiarkowane, najlepszą metodą jest sprawdzenie ziemi - jeśli jest sucha, a w podstawce nie ma wody - podlewamy. Nadmierna ilość wody w ziemi powoduje pleśnienie i choroby korzeni, które mogą zabić naszą roślinkę. Warto też pamiętać, iż murraja rośnie w klimacie o dużej wilgotności powietrza, dlatego można ją czasem zraszać.
Murraja łatwo kwitnie w warunkach domowych. Dodatkowo tylko przypomnę, że bardzo dobrze znosi formowanie i podcinanie, nadaje się świetnie na bonsai, także możemy się troszkę pobawić naszym krzaczkiem:)
Najłatwiejszym sposobem na pozyskanie własnej rośliny jest siew z nasion (oczywiście pomijam opcję zakupu w sklepie, bo to jest za łatwe!). Świeżo wyciągnięte z owocu nasiona kiełkują bardzo łatwo i szybko. Praktycznie 100% nasion kiełkuje w ciągu 7-14 dni od dnia siewu. Więcej na temat nasion i siewu pisałam w poście murraja z nasion.
Uprawiacie murraję w domu? próbowaliście siewu? Mam nadzieję, że podobał się wam post, jeśli coś pominęłam dajcie znać! :)
Źródła:
Źródło: plantillustrations.org
Nazewnictwo
 |
| Źródło: plantillustrations.org |
Nazwa murraya, jak być może ktoś się domyśla, została nadana tej roślinie by uczcić szwedzkiego botanika i ucznia Linneusza, Johanna Andreasa Murray'a (1740-1791). To właśnie sam Linneusz nadał nazwę Murraya temu rodzajowi.
Natomiast druga część zarówno łacińskiej, jak i polskiej (po przetłumaczeniu oczywiście) nazwy naukowej to paniculata (wiechowata), która odnosi się do kwiatów rosnących w skupiskach zwanych wiechami. Polska nazwa - murraja wiechowata, jest po prostu kalką z łaciny.
Oprócz oficjalnych nazw, funkcjonuje też kilka nieoficjalnych - orange jessamine/jasmine orange (pomarańczowy jaśmin), mock lime (limonkowy jaśminowiec) czy chinese box (chiński bukszpan), co znów bardzo obrazowo przedstawia podstawowe cechy murrai - drobne listki jak u bukszpanu i pachnące, białe kwiaty jak u jaśminowca.
Ciekawostką może być natomiast nazwa chińska - yueju (月橘) - księżycowa mandarynka. Urocze i bardzo chińskie, prawda?:)
Historia
Mimo tego, iż murraja jest rośliną ciekawą, ozdobną i dość popularną, nie ma na temat jej historii wiele informacji, nie tylko w internecie, ale i książkach. Przygotowując się do pisania tego postu przejrzałam kilkanaście stron zarówno po angielsku jak i te po chińskiej stronie mocy i nie znalazłam niczego ciekawego oprócz pochodzenia nazwy tego rodzaju.
Można więc przyjąć, że murraja jest dość nowym trendem w szkółkarskiej modzie, co może świadczyć chociażby informacja, iż pierwszy raz zainteresowano się tym gatunkiem w Autralii dopiero w 1963 roku.
Pochodzenie i występowanie
Murraja naturalnie występuje w Azji Południowej oraz na północy Australii. Tak więc murraja występuje w Południowych Chinach - prownicjach Hainan, Guangxi, Guangdong, Guizhou oraz Yunnan. Ponoć murraja występuje także w mojej prowincji - Hunan, jednak jak dotąd jeszcze nie spotkałam żadnego krzaczka. Oprócz tego, oczywiście znajdziemy ją na Tajwanie, Hong Kongu i Macau, Birmie, Filipinach, Tajlandii i wszystkich krajach między Chinami a Australią.
W Australii jest niesamowicie popularną roślina uprawną - aż tak, że niemal uznawana jest za roślinę groźną i ekspansywną, ogólnie rzecz biorąc nieporządaną:)
Oprócz Azji murraja uprawiana jest sporadycznie w Afryce, na przykład w Ghanie czy Togo, natomiast większą popularnością cieszy się w południowych Stanach, Meksyku, Panamie i na Hawajach.
Z mojej strony mogę dodać, iż w ciepłej części Azji naprawdę jest to popularna roślina, spotkałam ją zarówno w Singapurze, jak i Hong Kongu czy Hainan'ie.
Opis
Murraja wiechowata należy do rodziny rutowatych (Rutaceae), tej samej, do której należą m.in. cytrusy, ale i inne ciekawe rośliny, takie jak pieprzowiec (Zanthoxylum), kazimira jadalna (Casimiroa edulis) czy australijska limonka (Clymenia platypoda). Mimo iż sama murraja cytrusem nie jest, a tylko nieco go przypomina, i tak pozwoliłam sobie wrzucić go do kategorii cytrusy, którą możecie znaleźć w menu głownym strony.
W naturze roślina ta nie osiąga dużych rozmiarów - zazwyczaj ma pokrój małego drzewka lub krzewu, do około 2-5 metrów wysokości, choć chińskie strony podają nawet 12 metrów. Bardzo dobrze znosi cięcie, wiec zazwyczaj spotykane rośliny mają formę ciętą i formowaną, co jest szczególnie popularne w Azji. Świetnie nadaje się także na bonsai.
Kora i starsze gałązki mają szarawo złoty kolor, lekko błyszczący. Młode gałązki oczywiście zielone. Pędy mogą być gładkie lub lekko omszone.
Gatunek ten jest zimozielony, liście rozmieszczone naprzemiennie wzgłuż pędów są osadzone na ogonkach i dość małe, wielkości liści bukszpanu - około 1-1,5 cm długości, jednak w zależności od odmiany mogą być większe, do 2-5 cm, owane, lancetowate lub wąsko eliptyczne, raczej bez ząbkowania na brzegu, lekko skórzaste i błyszczące, zakończone spiczastym wierzchołkiem. Liście zawierają niekiedy olejki eteryczne, dzięki czemu pachną i mają zastosowanie w kuchni i medycynie naturalnej.
Kwiaty pojawiają się na wiechach, które zazwyczaj zawierają mniej niż 10 kwiatów, ale zdarza się i do 50. Kwiaty intensywnie pachnące (również mają wartość użytkową, o której być może kiedyś napiszę coś więcej), o pięciu białych płatkach, długości około 2 cm. Wizualnie bardzo przypominają kwiaty cytrusów. Każdy kwiat zawiera dziesięć pręcików oraz jeden żółty słupek.
Kwitnienie jest nieregularne, o każdej porze roku, młoda murraja z nasiona bardzo szybko może osiągnąć dojrzałość do kwitnienia. Ciekawostką jest także to, iż kwitnienie niekiedy występuje jako odpowiedź na deszczową pogodę. Jednak najczęściej w warunkach naturalnych najłatwiej spotkać kwitnącą murraję zimą i wczesną wiosną.
Owoc owalny, niekiedy nieco ostro zakończony, czerwony lub ciemno-pomarańczowy, przypomina nieco miniaturowego kumkwata. Jest jednak zdecydowanie mniejszy - owoce naszego dzisiejszego bohatera osiągają około 1-1,5 cm długości, natomiast kumkwaty 2-4 cm długości. Skórka owocu zawiera olejki eteryczne, przez co jest aromatyczna ale i gorzka. W tym miejscu muszę się przyznać, iż moje zainteresowanie tym gatunkiem powstało tylko i wyłącznie dzięki zainteresowaniu jej owocami, gdzieś wyczytałam, że są one jadalne. Może i są, ale na pewno nie są smaczne:)
Wewnątrz owocu znajduje się zazwyczaj tylko jedno nasiono, choć zdarzają się i dwa. Nasiono jest dość duże w stosunku do całego owocu - około 5mm średnicy, okrągłe, barwy beżowej, omszone. Bardzo łatwo kiełkuje, dzięki czemu uprawa murraii z nasion jest bardzo łatwa.
Uprawa
Mimo, iż murraja jest rośliną łatwą w uprawie, jakoś nigdy nie udawało mi się długo ją utrzymać przy życiu. Wysiewałam ją dwa razy, udało mi się także zakupić kwitnącą sadzonkę, jeszcze w Polsce. Jest to doskonały przykąłd na to, że nie wszystko mi wychodzi, nawet jak próbuję. Mimo wszystko, przynajmniej wiem, gdzie popełniałam błędy.
Po pierwsze - stanowisko. Powinno być dość jasne, ale nie na bezpośrednim słońcu (typowa azjatycka pogoda), dlatego południowe okno to największy grzech jaki możemy popełnić. Najlepiej więc postawić naszą doniczkę z murrają nieco w głebi pokoju w zasięgu światła. Półcieniste stanowisko również nie jest najgorszym rozwiązaniem. Nalezy jednak dobrze to wszystko przemyśleć i wyśrodkować - bez słońca nie będzie kwiatów, a zbyt duża ilość promieni słoncznych może uszkodzić liście i prowadzić do ich żółknięcia i obumierania.
Zimą naszemu jaśminowi należy się odpoczynek, dlatego zimujemy w temperaturze około 10-15 stopni. Roślina powinna sobie poradzić bez problemu, ale należy temperaturę zmniejszać stopniowo, tak jak działoby się to w naturze. W odpowiednich warunkach jest ona w stanie wytrzymać temperatury nawet do -4 stopni, ale jest to już groźne w dłuższych odcinkach czasu.
Ze względu na uprawę w domu zazwyczaj nie zimuje się tego gatunku, co nie jest w zasadzie wymagane i niezbędne do kwitnienia, choć mimo wszystko zapewne wyjdzie jej lepiej na zdrowie:)
Przesadzamy roślinę według uznania, murraja nie rośnie szybko, wiec możemy co rok czy dwa przesadzić ją do większej doniczki. Ziemia powinna być przepuszczalna i bogata w składniki mineralne, dzięki którym będzie miała siłę do kwitnienia. Nawozimy regularnie w sezonie wiosennym i letnim.
Podlewanie powinno być umiarkowane, najlepszą metodą jest sprawdzenie ziemi - jeśli jest sucha, a w podstawce nie ma wody - podlewamy. Nadmierna ilość wody w ziemi powoduje pleśnienie i choroby korzeni, które mogą zabić naszą roślinkę. Warto też pamiętać, iż murraja rośnie w klimacie o dużej wilgotności powietrza, dlatego można ją czasem zraszać.
Murraja łatwo kwitnie w warunkach domowych. Dodatkowo tylko przypomnę, że bardzo dobrze znosi formowanie i podcinanie, nadaje się świetnie na bonsai, także możemy się troszkę pobawić naszym krzaczkiem:)
Rozmnażanie
Najłatwiejszym sposobem na pozyskanie własnej rośliny jest siew z nasion (oczywiście pomijam opcję zakupu w sklepie, bo to jest za łatwe!). Świeżo wyciągnięte z owocu nasiona kiełkują bardzo łatwo i szybko. Praktycznie 100% nasion kiełkuje w ciągu 7-14 dni od dnia siewu. Więcej na temat nasion i siewu pisałam w poście murraja z nasion.
Uprawiacie murraję w domu? próbowaliście siewu? Mam nadzieję, że podobał się wam post, jeśli coś pominęłam dajcie znać! :)
Źródła:
https://ogrodowepogaduszki.blogspot.com/2016/07/muraja-wiechowata.html
http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=286748
https://baike.baidu.com/item/%E6%9C%88%E6%A9%98/3449586?fr=aladdin
http://www.stuartxchange.org/Kamuning.html
http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=286748
https://baike.baidu.com/item/%E6%9C%88%E6%A9%98/3449586?fr=aladdin
http://www.stuartxchange.org/Kamuning.html
Świetna, kolejna roślina o której słyszę pierwszy raz - sypiesz ciekawostkami:)
OdpowiedzUsuńCieszę się! Mam nadzieję że każdy post będzie ciekawostką :D
UsuńBardzo piękny i szczegółowy artykuł. Pani Justyno bardzo dziękuję za ten artykuł. Jestem pasjonatem perfum i tworzenia zapachów, dlatego poznawanie roślin jest dla mnie ważne. Prowadzę warsztaty robienia perfum w Krakowie, pewnie gdybyśmy się spotkali moglibyśmy sporo porozmawiać. Mój kolega mieszka w Argentynie i znalazł opisywaną roślinę i nazwał ją mirt. Znam mirt, badałem go w Sewilli będąc na Camino de Santiago w tym roku.
OdpowiedzUsuńDzięki wyszukiwaniu obrazem znalazłem Pani blog, jest świetny. Kwiaty murraya paniculata rzeczywiście przypominają mi bardzo kwiaty pomarańczy Citrus Aurantium. A czy zna Pani zapach Murraya i mogłaby go opisać, proszę?