Dzień dobry!
Kolejna jesienna perełka (zaraz po sierpniowym melonie, owocach drzewa rodzynkowego czy chińskim pieprzu górskim) i to dosłownie, ponieważ nasz dzisiejszy bohater po angielsku nazywany pearl chestnut to dość ciekawy kasztan - kasztan Henryka (Castanea henryi) blisko spokrewniony z chińskim kasztanem (Castanea mollissima). I o ile kasztan chiński występuje powszechnie w sklepach, to ten drugi już raczej nie i trzeba mieć szczęście i wyczucie czasu (albo taobao :)) by je gdzieś dostać!
Trochę o kasztanie perłowym
Zacznijmy zatem od tego co to właściwie za roślina, ten kasztan Henryka. Otóż jest to drzewo należące do rodziny bukowatych (Fagaceae), do których należą dobrze znane w Polsce dęby, buki czy kasztan, ale i mnie znane (i bardziej azjatyckie) rośliny z rodzaju Castanopsis o jadalnych owocach. W zasadzie owoce buka czy dębu (po przetworzeniu) również można spożywać :)
Gatunek został po raz pierwszy opisany w 1899 roku przez Sidneya Alfreda Skan jako Castanopsis henryi, natomiast w 1916 roku umieszczony został w rodzaju Castanea przez Alfreda Rehdera i Ernesta Henry'ego Wilsona.
Castanea henryi występuje endemicznie w Chinach i można go znaleźć w prowincjach Anhui, Fujian, Guangdong, Guangxi, Guizhou, Henan, Hubei, Hunan, Jiangsu, Jiangxi, Shaanxi, Sichuan, Yunnan i Zhejiang. Gatunek rośnie w umiarkowanych lasach mieszanych na zboczach gór na wysokości od 100 do 1800 m n.p.m.
Samo drzewo osiąga maksymalnie około 25-30 metrów wysokości. Liście lancetowate o ostrym wierzchołku, 10-23 cm długości. Spód jest pokryty żółtawo-brązowymi i łuskowatymi gruczołami, ma jasne włoski wzdłuż nerwów u młodych liści. Brzeg ząbkowany.
Porównanie rozmiarów kasztanów z linijką w centymetrach
Castanea henryi jest jednopienny. Męskie kwiatostany, mają od 5 do 16 cm długości. Kwiaty żeńskie rosną zwykle pojedynczo, rzadko po dwa lub trzy. Gatunek kwitnie od maja do lipca, a owocuje od września do października.
Owoce roślin z rodziny bukowatych posiadają tzw kupulę, czyli drewniejącą miseczkę/osłonę owocu z której trzeba wyłuskać nasiono. Tak i w przypadku kasztanów kupula ma kolczastą postać i średnicę w granicach 2,5-3,5 centymetra. W każdej kolczastej osłonie znajduje się jeden orzechowy owoc. Mają one średnicę od 1,5 do 2 centymetrów, są dłuższe niż szerokie i mają kulisty kształt.
 |
| 1. Gałązka z kwiatami; 2. Gałązka z owocami; 3. Kwiat męski; 4. Kwiat źeński; 5. Orzech; Źródło: "园林树木学" |
Trochę o owocach kasztana Henryka
Przejdźmy do sedna, czyli samych kasztanów perłowych. Są one zdecydowanie mniejsze od swojego chińskiego kuzyna - kasztana chińskiego (Castanea mollissima). Myślę, że spokojnie tak o jakieś 50%.
Mają też zupełnie inny kształt, trochę jak orzech laskowy, trochę jak łza, trochę jak perła, od której to zapewne wzięła miano kasztana perłowego. Kształt ten zapewne zawdzięczamy temu, że zazwyczaj wewnątrz kupuli znajduje się tylko jedno nasiono, a nie tak jak w przypadku innych gatunków kilka, które nawzajem się kształtują.
Kiedy spróbowałam obrać jeden z kasztanów z brązowej łupiny okazało się, że jadalna część kasztana oddzielona jest od łupiny beżowym futerkiem (niestety nie znalazłam żadnej fachowej nazwy na tę część), która bardzo skojarzyła mi się z orzeszkami buka, które też swojego czasu próbowałam :)
Niestety nie próbowałam ich jeść, a pozwoliłam im trochę poleżeć, a potem trafiły do doniczki z ziemią, mam nadzieję, że na wiosnę wykiełkuje z nich coś ciekawego. Trzymajcie kciuki!
Jeśli chcielibyście poczytać także o kasztanie chińskim (lub jakichkolwiek innych chińskich roślinach użytkowych) piszcie koniecznie!
