Dzień dobry!
Przechadzając się po okolicznych warzywnikach zauważyłam bardzo ciekawą fasolę o pięknych fioletowych kwiatach, które to właśnie przyciągnęły moją uwagę - bez nich po prostu przeszłabym obok bez bliższego przyjrzenia się.
Po powrocie sprawdziłam co to było i odkryłam, że jest to roślina, z którego wyrastają małe fioletowo zabarwione fasolki, które kupowałam czasem w warzywniakach. Po kolejnych pięciu minutach googlowania okazało się, że jest to znana roślina w Polsce, ale co najdziwniejsze - ozdobna, nie warzywna!
Także poznajcie Hyacinth bean, czyli wspięgę pospolitą (Lablab purpureus)!
Nazewnictwo
Zacznijmy od tego czym właściwie jest nasz dzisiejszy bohater, czyli
fasolnik egipski (Lablab purpureus). Jest to roślina należąca do rodziny bobowatych (
Fabaceae), do której należą m.in wszystkie znane fasole i groszki, ale i
fasolnik chiński (
Vigna unguiculata subsp.
unguiculata), z którym wbrew nazwie nie jest aż tak blisko spokrewniony.
Z mojej strony dodam, że fasolnik egipski sprzedawany w warzywniakach chińskich często leży właśnie obok fasolnika chińskiego oraz strąków kanawali szablastej (Canavalia gladita), którą również spotkałam podczas tego samego spaceru i wydała mi się dość podobna (ale zdecydowanie większa) do fasolnika egipskiego.
W języku polskim fasolnik egipski ma dwie inne nazwy, których będę używać wymiennie żeby się nie powtarzać - wspięga pospolita oraz chropawiec pospolity. W angielskim mamy bardzo ładną nazwę hyacinth bean czyli hiacyntowa fasola, nie wiem jak Wam, ale dla mnie to najlepiej brzmiąca ze wszystkich.
Jeszcze z dziennikarskiego obowiązku wspomnę jak to wygląda w Chinach. Wspięga pospolita nazywana jest tutaj biǎndòu (扁豆), gdzie biǎn oznacza 'płaski', natomiast dòu - 'fasolę'.
Pochodzenie
Co ciekawe, mimo dość dużej popularności w Azji, roślina ta pochodzi tak właściwie z Afryki! A dokładnie ze wschodniej i południowej części tego kontynentu, gdzie została udomowiona ponad 4 tysięcy lat temu i rozpowszechniona w innych rejonach najpierw Afryki, a następnie Azji oraz innych kontynentów.
Dlatego właśnie jest to fasolnik egipski, ponieważ najprawdopodobniej to
dzieki Egiptowi roślina ta została poznana przez Europejczyków. Trochę podobna historia jak przy
trukwie egipskiej, choć akurat ten gatunek pochodzi z Azji.
Jako ciekawostkę dodam, że w języku amharskim (występujący w m.in Etipii) na fasolnik egipski mówi się lablab i najprawdopodobniej to właśnie stąd łacińska nazwa tego gatunku.
Opis
Fasolnik egipski (Lablab purpureus) to roślina dość zmienna, zazwyczaj jednoroczna, jednak w klimatach cieplejszych bywa również dwuletnią. W warunkach polskich zdecydowanie możemy przyjąć, że będzie rośliną uprawianą w ciągu jednego tylko sezonu.
Łodygi hiacyntowej fasolki mogą osiągać nawet do 6 metrów długości i pną się podobnie do innych fasoli i tak też powinna być prowadzona. Liście zbudowane są z trzech spiczastych listków, gdzie każdy może osiągnąć do 15 cm długości. W zależności od odmiany liście są barwy zielonej, zielonej z fioletowym unerwieniem lub całkiem purpurowe.
Kwiatostan składa się z grona wielu kwiatów o charakterystycznej dla roślin z rodziny bobowatych kształcie. Niektóre odmiany mają białe kwiaty, a inne mogą mieć różowe, fioletowe lub nawet niebieskie.
Strąki płaskie, i dość małe, o długości od 5 do 15 cm, choć zazwyczaj te które widziałam nie przekraczały 10 cm długości. Tak jak i liście i kwiaty, kolor strąków także różni się w zależności od odmiany. Te chińskie odmiany to zielone strąki z lekkim fioletem na krawędziach strąków, jednak są odmiany zielone, które dość łatwo pomylić z młodym groszkiem zielonym, ale i te całkiem fioletowe. Na warzywo strąki zbierane są nim nasiona całkowicie dojrzeją.
Dojrzałe strąki zawierają średnio 4 nasiona (od 2 do 8), które także w zależności od odmiany mogą być różnej barwy - od białych, przez brązowe i czerwone aż do czarnych. Nasiona są okrągłe lub owalne o długości w okolicach jednego centymetra.
 |
Typowo chińskie strąki wspięgi pospolitej
|
Uprawa
Po takim wstępie z całą pewnością chcielibyście wiedzieć jak uprawiać wspięgę pospolitą w Polsce? Czy da sobie radę? Otóż fasolnik egipski jest bardziej odporny na niższe temperatury od swoich krewniaków i powinien rosnąć w naszym kraju lepiej od chociażby fasolnika chińskiego.
Ale zacznijmy od początku - jak i kiedy siać fasolnik? Najpierw nasiona moczymy w wodzie około doby przed wysiewem. Siejemy na rozsadę - w kwietniu, lub bezpośrednio do gruntu po 15 maja, gdy ryzyko przymrozków będzie małe. Należy pamiętać o zachowaniu odstępów by rośliny nie rozły zbyt gęsto.
Stanowisko dla fasolnika powinno być ciepłe i słoneczne, co do podłoża praktycznie każda się nada, choć należy uważać przy glebach podmokłych lub zasolonych. Konieczna przy uprawie będzie odpowiednio
mocna podpora po której roślina będzie mogła się piąć. I w zasadzie to tyle :)
 |
Stąki fasolnika egipskiego, które wypatrzyłam kiedyś w warszawskim ogrodzie botanicznym, wtedy jeszcze nie wiedząc co tak właściwie fotografuję :)
|
Zastosowanie
Wspięga pospolita ma naprawdę rozmaite zasosowanie. Pierwszym i podstawowym zasosowaniem w Polsce to ciekawa jednoroczna pnąca roślina o ozdobnych kwiatach i strąkach. Ale nie pisałambym tego cąłego artykułu gdyby na walorach ozdobnych się kończyło.
Oczywiście niewątpliwą kolejną zaletą są jadalne strąki, które możemy smażyć i gotować podobnie jak groszek cukrowy, ale jednocześnie i liście i kwiaty tej rośliny są jadalne! Dlatego możemy młode liście, które urosły za bardzo podciąć i użyć podobnie do szpinaku, a kwiaty stosować podobnie do innych jadalnych kwiatów czy do ozodoby dań.
Także nasiona są jadalne i mogą być stosowane jak inne fasolki, lub do produkcji tofu. Nie można ich jednak spożywać na surowo (gdyż mogą być wtedy trujące), a po odpowiedniej obróbce termicznej :)
Słyszeliście o tej roślinie?
A może ktoś ma w ogródku i chciałby się podzielić doświadczeniami w uprawie czy przy gotowaniu?
Dajcie znać poniżej! :)
Źródła i ciekawe linki:
https://www.tropicalforages.info/text/entities/lablab_purpureus.htm
https://www.feedipedia.org/node/297
PL https://zojeczka.wordpress.com/2013/02/26/fasolnik-egipski/
PL http://www.bezogrodek.com/2014/01/fasolnik-egipski-lablab-purpureus.html
