Jadalna chryzantema, czyli ozdobny złocień wieńcowy na talerzu!

 Dzień dobry!

Dziś pokażę Wam kolejne ciekawe i nieco dziwne warzywo używane w Azji, w tym między innymi w Chinach, gdzie przy pierwszym spotkaniu pomyliłam ja z rukolą, choć smakowo obie rośliny różnią się bardzo. 

Dlatego dzisiaj porozmawiajmy sobie o złocieniu wieńcowym (Glebionis coronaria), choć zdaję sobie sprawę, że z samej nazwy nasz dzisiejszy bohater nie brzmi zbyt apetycznie :)

Nazewnictwo

Zanim przejdziemy do samej rośliny skupmy się jeszcze chwilę na tym czym właściwie jest ta roślina i jakie są jej nazwy. Zacznijmy więc od początku. 

 

Obecnie złocienie uznawane są za rodzaj roślin należących do rodziny Astrowatych (Asteraceae). Do rodzaju tego należą jedynie 2-3 gatunki, w zależności od tego jakie kryteria przyjmiemy:

 

• Złocień wieńcowy (Glebionis coronaria)
• Złocień polny (Glebionis segetum)
• Złocień trójbarwny (Glebionis carinata/Ismelia carinata) 

Co ciekawe wszystkie gatunki mają dość szeroki obszar występowania, wliczajac w to Europę.

Rycina przedstawiająca Złocień wieńcowy, tutaj jako Chrysantemum coronarium, źródło:plantillustrations.org

Jak możecie zauważyć post jest pod tagiem "chryzantema", choć związek z złocieni z chryzantemami można uznać za skomplikowany. Krótko mówiąc, podczas Międzynarodowego Kongresu Botanicznego w 1999 roku rozbito dość obszerny rodzaj Chrysanthemum na kilka mniejszych, w tym właśnie wspominany dziś rodzaj Glebionis.

 

Z tego względu możecie się często spotkać z określeniem złocienia jako chryzantemy, w zasadzie w każdym języku - polskim, angielskim, chińskim czy w łacinie. Także z tego powodu często można znaleźć nasz dzisiejszy gatunek jako Chrysanthemum coronarium.

 

 

Kilka przykładów nazw złocienia wieńcowego z różnych krajów:

 

• polski - chryzantema jadalna
• angielski - edible chrysanthemum, crowndaisy chrysanthemum, chop suey greens, Japanese greens
• chiński - najpopularniejsza nazwa - 茼蒿 Tónghāo, 菊花菜 júhuā cài - warzywna chryzantema;
• japoński -  春菊 Shungiku, czyli wiosenna chryzantema;
  

Pochodzenie i występowanie

 

Jak na popularne w Azji warzywo, okazuje się że nasza jadalna chryzantema pochodzi z obszarów Europy, a dokładnie z rejonów basenu Morza Śródziemnego - naturalnie występuje w Hiszpanii, Portugalii, Maroku, Egipcie, Grecji, we Włoszech czy na Malcie, gdzie część badaczy doszukuje się rzeczywistego miejsca pochodzenia.

Ze względu na swoje liczne walory, zarówno wizualne, jak i medyczne czy po prostu spożywcze, gatunek ten szybko rozprzestrzenił się w innych rejonach świata. Zatem złocień wieńcowy możemy spotkać zarówno w Europie, jak i w Afryce, Ameryce Północnej czy w Azji.

 

Zwróćcie uwagę na wycięte liście

 

Skupię się tutaj trochę bardziej na Azji, ponieważ to właśnie w tym miejscu złocień jest rośliną warzywną. Do Azji złocień trafił stosunkowo niedawno - około 900 lat temu. Zarówno w Chinach, jak i Japonii czy Koreii możemy znaleźć rosnącą chryzantemę jadalną, jak i dania z jej liści czy kwiatów.

W Chinach uprawa jest dość rozpowszechniona, szczególnie w południowych prowincjach - Anhui, Fujian, Guangdong, Guangxi, Hainan, Hebei Shijiazhuang, Hubei, Hunan, Jilin, Shandong czy Jiangsu oraz innych.

 

Opis

Złocień wieńcowy jest rośliną zielną, jednoroczną. Rośnie dość szybko, osiągając maksymalnie metr wysokości. Pędy wyprostowane i sztywne, słabo rozgałęzione, zazwyczaj poniżej połowy wysokości.

 

Liście chryzantemy jadalnej mają dość charakterystyczny kształt, mi osobiście kojarzący się z liśćmi rukoli. Blaszka liściowa jest mniej lub bardziej pierzasto wcięta, w zarysie wąsko eliptyczna lub eliptyczno-lancetowata, odługości około 8-10 cm, szerokości 3-4 cm, barwy jasno-zielonej. Liście u dołu mają największe rozmiary, stopniowo idąc w górę pędu liście są mniejsze.

 

Kwiaty pojawiają się latem, choć u mnie w Chinach zaczynały dość wcześnie, bo już w maju. Kwiaty wyrastają pojedynczo na szypułkach odrastających do 15-20 cm długości. Same kwiaty mają średnicę od 3 do 5 cm i barwę żółtą, biało-żółtą lub białą, w zależności od odmiany. Na pierwszy rzut oka budową przypominają kwiaty stokrotki, stąd też czasem nazwy crown daisy odnoszące się do tego gatunku.

 

Owocem chryzantemy jadalnej są walcowate niełupki. Pojawiają się w okolicach września.

Uprawa

Czy chryzantemę jadalną możemy uprawiać w Polsce? Jak najbardziej! 

 

Zacznijmy od tego, że złocień jadalny rozmnażamy poprzez siew. Siejemy w kwietniu (na rozsadę/pod osłonami) lub w maju, najlepiej po 15 maja, wprost do gruntu. Nasiona złocienia w Polsce są raczej łatwo dostępne, więc nie powinno być z tym problemu :)

Stanowisko

 

Jako, że jest to roślina z rejonów Morza Śródziemnego należy wziąć poprawkę na to, że lubi ona ciepłe miejsca. A zatem zapewniamy jej stanowisko słoneczne - im więcej słońca tym więcej kwiatów i lepszy rozwój, oczywiście pół-słoneczne stanowisko też ujdzie. 

Gleba

Co do podłoża jakie wymaga złonień wieńcowy, powinna być ona przepuszczalna, przeciętna, czy piaszczysto-gliniasta, nie musi być szczególnie wilgotna, preferowany odczyn gleby - obojętny.

Przekwitnięte kwiaty złocienia

Zastosowanie

 

Jeszcze jedna, obowiązkowa część, czyli jak jeść chryzantemę jadalną i jak w ogóle jest spożywana. Podczas szukania informacji na temat pochodzenia złocienia znalazłam zaskakującą informację, iż chryzantema ta jest jadana także w Europie, a konkretnie w kuchni Greckiej, gdzie jadana jest na surowo lub po ugotowaniu.

W Chinach najpopularniejszą metodą jest ugotowanie młodych pędów i liści w tzw Hot Pot'cie, czyli mniej lub bardziej pikantnej zupie. Innym sposobem jest oczywiście usmażenie na szybko z czosnkiem. Oczywiście zastosowanie chryzantemy jadalnej ogranicza tylko nieograniczona wyobraźnia Azjatów :)

Myślę, że mógłby powstać spokojnie osobny post na ten temat, także dajcie znać czy jesteście zainteresowani składem i zastosowaniem tego konkretnego warzywa!

Liście chryzantemy jadalnej w knajpie z Hot Pot'em

Uprawiasz w ogrodku chryzantemy? A może udało Ci się już spróbować kiedyś tego warzywa? 

 

Daj znać w komentarzu!

 

 

Źródła i ciekawe linki:

• Złocień wieńcowy we Flora of China
  
• https://beszamel.se.pl/porady/jak-zrobic/chryzantema-jadalna-czyli-zlocien-wiencowy-wlasciwosci-wartosc-prozdrowotna-przydatnosc-kulinarna-aa-WvPy-qSZN-d1RR.html 
• Article "GLEBIONIS CORONARIA (EDIBLE CHRYSANTHEMUM), A MULTI-PURPOSE PLANT"
• Article - Morphometric analysis and bioclimatic distribution of Glebionis coronaria s.l. (Asteraceae) in the Mediterranean area