Chińska herbata z kwiatów chryzantemy

 Dzień dobry!

Nie wiem jak Wam, ale mi chryzantemy kojarzą się przede wszystkim z listopadem i świętem Wszystkich Świętych. Nieco inaczej jest jednak w Azji, gdzie chryzantemy są ważnymi roślinami użytkowymi, a ich kwiaty sprzedawane są w marketach i aptekach. 

Pomyślałam więc, że zaciekawi Was połączenie tych dwóch wątków i napiszę Wam o zastosowaniu kwiatów chryzantem!

Suszone kwiaty chryzantemy wielkokwiatowej

 

Która to chryzantema?

Musicie wiedzieć, że Chińczycy bardzo lubią używać wielu roślin, które u nas uznawane są za coś niejadalnego lub za zwykłe chwasty czy rośliny ozdobne. Pisałam Wam wcześniej o jadalnej chryzantemie, która u nas jest używana głównie jako roślina ozdobna, tymczasem w Chinach jest to sezonowe warzywo idealne do hot pot'a czy sałatki.

Zacznijmy więc od tego, jaką właściwie chryzantemę używają Chińczycy? 

Tu zaczyna się robić ciekawie - myślę, że nie można tu stwierdzić, że używają tylko jednego gatunku chryzantem. W sklepach dostępnych jest kilka różnych opcji chryzantemowych różniących się od siebie rozmiarami, kolorami czy zapachami. Moje domysły potwierdziłam -  w użyciu jest kilka gatunków, jednak bezpiecznie będzie ustalić, że są to zazwyczaj trzy z nich:

Chryzantema drobnokwiatowa na chińskich grządkach

 

1. Chrysanthemum indicum 

(野菊 yějú)

Czyli chryzantema indyjska lub drobnokwiatowa. Jest to wieloletnia roślina osiągająca od 30 do 100 cm wysokości. Ich rzadko owłosione łodygi są wyprostowane lub rozproszone i rozgałęzione. 

Jasno zielone liście są jajowate i osiągają długość od trzech do dziesięciu centymetrów i szerokość od dwóch do siedmiu centymetrów. W okresie kwitnienia dolne liście rośliny więdną. 

Kwiatostany w kształcie miseczek mają od 1 do 1,3 cm długości. W Chinach okres kwitnienia przypada na okres od czerwca do listopada. W tym okresie dojrzewają również owoce. Niełupki mają długość od 1,5 do 1,8 milimetra.

Pochodzi i występuje na terenach Bhutanu, Chin, Indii, Japonii, Korei, Nepalu, Rosji, Tajwanu i Uzbekistanu.

Liście chryzantemy drobnokwiatowej latem

2. Chrysanthemum x morifolium (菊花 júhuā)

 

Inaczej chryzantema wielkokwiatowa, złocień ogrodowy czy chiński; używana w Chinach od co najmniej dwóch tysięcy lat, chyba o najbardziej spektakularnych kwiatach. 

Chryzantema ta wspominana jest (mimo bycia mieszańcem gatunkowym) w antycznych chińskich księgach o medycynie naturalnej, m.in w Classic of the Materia Medica (Shénnóng Běncǎo Jīng - 神农本草经) napisanej w okolicach 200 p.n.e.- 200 n.e, choć oryginał powstał najprawdopodobniej o wiele wcześniej - być może nawet w epoce neolitu (~2000 p.n.e.). Już sam fakt, że kwiaty chryzantemy pojawiły się wśród takich klasyków jak imbir, żeńszeń czy jujuba o czymś świadczy.

Kwitnące chryzantemy chińskie w buddyjskiej świątyni

 

Ze względu na to, że jest to roślina występująca dość długo w uprawie, do tego będąca mieszańcem, występuje ona w niesamowitej ilości kolorów, rozmiarów i kształtów. Z tego względu to właśnie chryzantema wielkokwiatowa bardzo często jest właśnie tą, która trafia u nas na groby. To głównie patrząc na liście można poznać, który to gatunek.

Jest to wieloletnia roślina dorastająca około 30-90 centymetrów wysokości. Liście naprzemienne, pierzasto klapowane. Mają do 12 cm długości. Wydychają silny zapach, gdy się je potrze.

Roślina zaczyna kwitnąć, gdy długość dnia jest krótsza niż 14 godzin. W zależności od odmiany kwiaty mogą być pełne, półpełne lub pojedyncze. W Chinach na herbatę używa się głównie żółtych odmian jakie możecie zobaczyć na zdjęciach.

Różnorodność kwiatów chryzantemy

 

3. Chrysanthemum lavandulifolium 

(胳菊 Gē jú lub 甘菊 gān jú) 

Luźno tłumacząc z łaciny - chryzantema lawendolistna, zdaje się że nie ma oficjalnej polskiej nazwy. Chryzantema ta to wieloletnia roślina zielna, często uprawiana dla ozdoby. Dorasta do 1,5 metra wysokości. Łodyga jest wyprostowana, gałęzie słabo owłosione. Liście pierzaste, dość podobne w wyglądzie do liści chryzantemy wielkokwiatowej, są jednak drobniejsze - 5-7 cm długości i 4-6 cm szerokości. 

Kwiaty Chrysanthemum lavandulifolium wyrastają w kształcie baldachogrona na końcach pędów. Mają też żółte główki o 14-15 mm średnicy. Mogą niektórym przypominać rumianek, co komplikuje nieco tłumaczenia z chińskiego.

Chryzantema lawendolistna pochodzi z regionów Azji Wschodniej, takich jak Korea, Japonia i Chiny.

Suszone kwiaty C. lavandulifolium w chińskim markecie

 Właściwości i przeciwwskazania

 

Zanim przejdziemy do tego jak zaparzać herbatę z chińskich chryzantem oraz z czym je możemy mieszać zatrzymajmy się na chwilę na właściwościach takich herbat i czy w ogóle warto. 

Przede wszystkim pamiętajcie, żeby używać sprawdzonych kwiatów ze sklepu lub własnoręcznie wyhodowanych w ogródku. Te sprzedawane w sklepach rośliny, szczególnie w sezonie pierwszo-listopadowym są nafaszerowane sztucznymi nawozami by obficie kwitły i nie nadają się do spożycia.

Herbata chryzantemowa jest niezwykle silną herbatą ziołową. Jest dobrym źródłem witaminy B i witaminy C, a także minerałów, takich jak wapń, żelazo, magnez i potas. Zawiera również adeninę, aminokwasy i glikozydy. Herbata chryzantemowa zawiera także duże ilości karotenu z grupy B, który w wątrobie jest przekształcany w witaminę A.

 

Właściwości i zastosowanie wg Chińczyków:

• stosowana w przypadku przeziębień, bólu gardła i bezsenności. 
• działa oczyszczająco na wątrobę i pomaga przy zgadze.
• rozszerza tętnice i poprawia przepływ krwi, ogólnie rekomendowany dla osób starszych
• działa uspokajająco na centralny układ nerwowy
• działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgorączkowo oraz przeciw starzeniowo

Przeciwwskazania:

• osoby z problemami żołądkowymi 
• osoby z problemami ze śledzioną
• osoby wrażliwe - może powodować uczulenia 
  
• stosowanie dłużej niż 3 dni z rzędu
• kobiety w ciąży
  

Tu kolejny raz zaznaczam, że Tradycyjna Medycyna Chińska (TCM) jest zaskakująco skuteczna i przed rozpoczęciem jakichkolwiek eksperymentów herbacianych skonsultujcie się z lekarzem. Szczególnie jeśli macie jakieś przykre efekty po herbacie rumiankowej, zioła to nie zabawki!

Wystawa kwiatów na wagę w markecie, zwróćcie uwagę, że mamy tu sześć różnych kwiatów chryzantem!

Kwiaty chryzantemy - smak

No dobrze - jak mniej więcej smakuje herbata chryzantemowa? Jest to dość mocna herbata, szybko nabierająca smaku (w przeciwieństwie do herbaty z owoców cytryńca chociażby) i koloru. Herbata ta ma słodkawy posmak, choć część chińskich źródeł podaje słodko-gorzki smak, zdecydowanie kwiatowy. 

W zależności jaki gatunek pijemy mają one nieco inny posmak, mi zdecydowanie najbardziej smakuje złota chryzantema, czyli kwiaty chryzantemy wielkokwiatowej. Ma ona najbardziej "chryzantemowy" smak. Wiem, że może nie do końca powie Wam to jaki to właściwie smak, jednak na swoje usprawiedliwienie powiem Wam, że kwiaty chryzantemy lawendolistnej smakiem przypominają o wiele bardziej rumianek. Lub coś między rumiankiem a chryzantemą.

Z kolei kwiaty chryzantemy indyjskiej są delikatne, kwiatowe i nieco mdłe.

Kwiaty chryzantemy złocistej, czyli 菊花 júhuā - specjalnej odmiany chryzantemy wielkokwiatowej na herbatę

 

Jak i kiedy zbierać kwiaty chryzantem?

Jeśli macie własne chryzantemy w ogródku czy doniczce i macie całkowitą pewność, że nie są nafaszerowane sztucznymi nawozami, możecie sami zebrać kwiaty na herbatkę!

Kwiaty zbieramy podczas dobrej pogody, szukamy tych koszyczków, które są świeże i nieprzekwitłe - optymalny czas zbioru to gdy kwiaty są otwarte w 2/3. Powinno się je zbierać partiami, w miarę kwitnienia. Absolutnie nie powinny być wilgotne czy pokryte rosą lub wodą. Kwiaty suszymy w chłodnym i zacienionym miejscu.

Kwiaty chryzantemy w markecie, w tle jagody goji, chińskie daktyle i suszone cytryny

Przepisy na herbatę z chryzantemy

Jak pić herbatę z chryzantemy? Możemy to zrobić na kilka sposobów, w zasadzie kwiaty chryzantemy nadają się nie tylko na herbatę, Chińczycy używają ich także przy gotowaniu czy zewnętrznie, ale to może innym razem. Dziś skupimy się na herbatach kwiatowych i wszelkich konfiguracjach.

Chryzantemy możecie oczywiście pić na czysto, czyli zaparzając kwiaty samej chryzantemy bez dodatków. Robimy to tak jak zalewając zwykłą herbatę - wrzątkiem w ulubionym kubku ;)

Możemy też użyć kwiatów w specjalnej mieszance, z szybkiego research'u  znalazłam kilkanaście różnychy kombinacji i w zasadzie ogranicza Was tylko wyobraźnia. Podrzucę Wam oczywiście kilka podstawowych chińskich mieszanek.

Chińskie apteki często oferują darmowe próbki herbatek ziołowych, tu akurat udało mi się złapać do zdjęcia czystą herbatę chryzantemową

1. Czysta herbata chryzantemowa

Składniki:

• 4-5 kwiatów chryzantemy
• cukier (opcjonalnie)
• wrzątek 
  

Wykonanie:

Do parzenia tej herbaty najlepiej użyć przezroczystej szklanki czy kubka, włożyć jednorazowo cztery lub pięć kwiatów, a następnie zalać wrzątkiem. Po 2-3 minutach można zauważyć, że woda stopniowo zmienia kolor na żółtawy.  Można także wsypać trochę cukru do smaku.

Chińczycy za każdym razem, gdy piją herbatę chryzantemową nie piją wszystkiego na raz, a zostawiają jedną trzecią filiżanki herbaty i dolewają wrzątku. Do kubka czy filiżanki można wsypać trochę cukru do smaku.

Czysta herbata chryzantemowa po 3-4 minutach po zaparzeniu ma już widocznie żółtawy kolor

 

2. Klasyczna herbata z goji

Idealny pomysł, gdy nie wiecie co zrobić z jagodami goji! Jest to chiński klasyk pijany przez wszystkich szanujących się wujków i ciocie w Chinach.

Składniki:

• 2-3 kwiaty chryzantemy 
• 7 czerwonych jagód goji
• wrzątek

Wykonanie: 

Suche składniki wrzucamy do kubka i zalewamy wrzątkiem, napój gotowy do picia gdy nabierze mocniejszego koloru. Chińczycy wierzą, że mieszanka ta odżywia nerki oraz wątrobę.

Gotowa jednorazowa mieszanka - jeden duży kwiat i 4 jagody goji

3. Herbata z trzech kwiatów (三花茶)

Składniki:

• 1-2 g kwiatów chryzantemy
• 1-2 g kwiatów wiciokrzewu (Lonicera japonica)
  
• 1-2 g jaśminu
• wrzątek
  

Wykonanie:

Kwiaty wrzucamy do kubka (możemy zwiększyć ilość i zrobić od razu cały dzbanek) i zalewamy wrzątkiem, pijemy gdy nabierze koloru. Jest to łatwa do wykonania herbata kwiatowa.

4. Zielona herbata z chryzantemą

Składniki:

• 10 gramów chryzantemy
• 3 gramy zielonej herbaty liściastej
• wrzątek

Wykonanie:

Jak powyżej, suszone zioła zalewamy wrzątkiem i po 2-3 minutach gdy nabierze koloru pijemy, w 1/3 możemy dolać świeżej gorącej wody. Herbata ta jest dobra dla regulacji ciśnienia krwi. 

 

5. Herbata chryzantemowo - morwowa

Składniki:

• 10 kwiatów chryzantemy
• 5 gramów liści morwy
• 5 gramów liści loquata - nieśplika japońskiego
  

Wykonanie:

Liście i kwiaty wrzucamy do dzbanka i zalewamy wrzątkiem, po 2-3 minutach herbata jest gotowa, opcjonalnie można dodać cukier lub miód do smaku. O ile liście morwy i kwiaty chryzantemy mogą być dość łatwo dostępne, tak liście nieśplika japońskiego możecie ominąć.

Herbata z kwiatów chryzantemy drobnokwiatowej

Próbowaliście kiedyś herbaty chryzantemowej? Dajcie znać w komentarzach!

Źródła i ciekawe linki:

Użytkowanie C. indicum [ang]

C. indicum w Chinach [ang]

https://baixiaotai.blogspot.com/2021/10/chryzantemy.html

https://m.pcbaby.com.cn/mip/baike/qzbd/1080409.html