Debregazja jadalna, czyli azjatycka pokrzywa owocowa!

 Dzień dobry!

Mam nadzieję, że tytuł brzmi na tyle intrygująco, by zatrzymać się na chwilę przy tej ciekawej i mało znanej roślinie owocowej! Poznaj proszę pokrzywo-malinę, czyli dabregazję jadalną (Debregeasia orientalis).

Liście dabregazji jadalnej

 

Systematyka

 

Zacznijmy od tego, z czym właściwie mamy dziś do czynienia.

Debregazja jadalna jest rośliną należącą do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae), którego najbardziej znanym przedstawicielem w naszym kraju jest oczywiście pokrzywa zwyczajna, o jadalnych liściach (polecam czipsy z pokrzywy!).

Oczywiście są też inne gatunki, mniej znane, o jadalnych owocach, i tutaj wymienię trzy gatunki:

• Debregazja jadalna (Debregeasia orientalis, synonim D. edulis) - dzisiaj omawiany gatunek, po chińsku jest to dosł. wodna konopia (水麻), znany także pod japońską nazwą yanagi ichigo (dosł. truskawkowa wierzba);
• Oreocnide frutescens (bez polskiej nazwy) - azjatycki gatunek, który udało mi się spotkać w Chinach i nawet sfotografować, niski krzew o drobnych, białych owocach, internet dość często myli ten gatunek z D. edulis, jednak z mojego szybkiego research'u wynika, że ani owoce, ani liście nie wyglądają na tyle podobnie, by je pomylić;
  
• Amazońskie drzewo winogronowe (Pourouma cecropiifolia) - wiecznie zielone drzewo z Ameryki Południowej, wytwarzające owoce przypominające kiście winogron. Naprawdę ciekawa roślina!

Źródło: efloras.org/

 

Obecnie do rodzaju Debregeasia oficjalnie należy 9 gatunków¹, z czego bardziej znane są jedynie trzy z nich, debregazja jadalna oraz:

• Debregeasia longifolia - Orange Wild Rhea, wyglądem przypominająca naszą malino-pokrzywę - D. orientalis, rosnąca w południowo-wschodniej części Azji;
  

• Debregeasia saeneb - Himalayan Wild Rhea, również o pomarańczowych owocach, rosnąca od Afganistanu po półwysep Arabski;
  

Owocujący okaz d. jadalnej

 

Pochodzenie i występowanie

Azjatycka pokrzywa owocowa występuje naturalnie w Azji, a w zasadzie jedynie w dwóch krajach - Chinach (Tybet, prowincje Guangxi, Yunnan, Guizhou, Hubei i Hunan, introdukowany na Tajwanie) oraz południowej części Japonii ( na Honsiu, Sikoku, Kiusiu i Okinawie na zachód od regionu Kanto). Sporadycznie zdarza się również w Nepalu.

Rośnie głównie w wilgotnych wiecznie zielonych lasach wzdłuż wybrzeża, łagodnie nachylonych słonecznych stokach wzdłuż górskich potoków. W Chinach występuje na leśnych obszarach położonych na wysokości 300–2800 metrów wzdłuż strumieni i na lekko podmokłych rejonach.

 Jest to roślina w większości dzika i nie będąca w uprawie na większą skalę, a zbiór owoców odbywa się na dzikich krzewach.

Mapka pokazująca naturalne występowanie gatunku

Opis

Wysokość debregazji zwykle nie przekracza 2 metrów, ale czasami może osiągnąć aż 5 metrów, ze względu na gałęzie, które są mocno wydłużone. Gałązki cienkie i gęsto pokryte krótkimi włoskami wylegającymi.

Liście są naprzemienne, ułożone spiralnie, lancetowate, liniowo-lancetowate lub wąsko-lancetowate, długości 5-18 cm i szerokości 1,5~3 cm. Wierzchołek spiczasty, podstawa tępa lub lekko zaokrąglona. ​​Bywa, że z drobnymi ząbkami na brzegu liścia, wierzch ciemnozielony lub po prostu zielony, pokryty białymi włoskami.  

Ogonek liściowy dość krótki, o długości od 0,5 do 1 cm, może być gładki i bezwłosy lub lekko owłosiony.

Debregazja jest gatunkiem dwupiennym, co oznacza, że do zapylenia potrzebujemy dwóch roślin - osobnika męskiego i żeńskiego. 

Kwiaty są drobne, liczne, jednopłciowe, skupione w kuliste kwiatostany, wyrastające zwykle na gałęziach przed rozwinięciem liści. Kwiatostany znajdują się na krótkich szypułkach. Kwiaty męskie mają 4 działki, jajowate, o długości 0,1 ~ 0,15 cm, tępe wierzchołki, owłosione na zewnątrz, 4 pręciki, cienkie nitki, gładkie i bezwłose oraz pylniki w kształcie nerki; kwiaty żeńskie mają działki. Rurkowate, prawie gładkie i bezwłose , z ukrytym jajnikiem i odsłoniętym jedynie pierzastym piętnem.

Owocem jest pomarańczowa i mięsista niełupka o średnicy w okolicach 0,4 - 0,6 cm, mi osobiście przypomina nieco drobne maliny, choć struktura owocu jest nieco inna

Gałązka malino-pokrzywy

Czy uprawa malino-pokrzywy w Polsce jest możliwa?

Myślę, że to pytanie mogło pojawić się w Twojej głowie, jednak ciężko na nie jednoznacznie odpowiedzieć. Z całą pewnością klimat, w którym występuje naturalnie ten gatunek jest bardziej zbliżony do południa Europy niż naszej lokalizacji, jednak obecnie klimat zmienia się na tyle, że w cieplejszych rejonach Polski przy odpowiedniej pielęgnacji, roślina mogłaby dawać radę.

Mimo wszystko doradzałabym raczej uprawę w donicy, w warunkach szklarnianych. Większość zdjęć jakie można oglądać w tym poście pochodzą od osobnika uprawianego właśnie w donicy. Mi udało się spotkać w Chinach, w prowincji Hunan owocujący osobnik, jednak klimat tam był zdecydowanie cieplejszy niż w Polsce, a temperatury rzadko spadały poniżej zera.

Owoce w porównaniu z moim palcem :)

 

Owoce - smak i zastosowanie

Owoce debregazji jadalnej zbierane są w Azji lokalnie z dzikich stanowisk, wielu Chińczyków określa te zbiory jako wspomnienie z dzieciństwa. Co ciekawe, owoc (a także korzenie, które mają według TCM łagodzić reuamtyzm) wspominany był w starożytnych chińskich księgach medycznych, w tym w słynnym Běncǎo tú jīng (本草图经), czyli Classic of the Materia Medica.

Chińskie źródła podają, że owoc jest słodkawy lub słodko-gorzki w smaku. Spożywczo używane są do produkcji wina (oczywiście lokalnie) oraz wyrobu słodyczy. Z kolei według tradycyjnej medycyny chińskiej (TCM) owoce łagodzą kaszel i poprawiają krążenie krwi.

Opadłe owoce, są one naprawdę drobne!

Dajcie proszę znać, jakie masz zdanie o malino-pokrzywie, może komuś udało się ją gdzieś spotkać? A może nawet spróbować owoców i może się podzielić wrażeniami? 

Komentarze są dla Was kochani!

Źródła i ciekawe linki:

¹ Lista zaakceptowanych gatunków z rodzaju Debregeasia KEW [ang]

Flora of China [ang]

Chińskie opracowanie gatunku [cn]

Harvard - rodzaj Debraegasia [ang]